Vandag is dit “Biddag vir gewas en arbeid', 'n dag waarop ons bid vir die landbou, nywerhede en arbeid. ‘n Dag waarop ons die Here vra om ons werk te seën, sodat ons versterk kan word en onsself en ons gesinne kan onderhou. Vandag praat ons ook oor die nagmaal. ‘n Tafel waar God aan ons die krag en energie gee om vir Hom te werk, om in sy koninkryk te werk. ‘n Tafel waarin Hy ons herinner dat Hy ons sal onderhou en ons alles sal gee wat ons nodig het vir liggaam en siel. Ons vier hierdie dag omdat ons alle goeie dinge van sy hand verwag. Van die energie om te werk, tot die saad wat ontkiem en groei, tot die reën wat val. Dit is genade, en die nagmaal herinner ons aan daardie genade, en dit werk daardie genade – daardie gawe – in ons.
Ja, ons ontvang die genade van God in en deur die Nagmaal. Hierdie genade, of charis (geskenk), is niemand anders nie as die volle persoon en werk van Jesus Christus. Een van die redes waarom soveel gelowiges so min ontvang deur die bywoning van die nagmaal is dat hulle so min verwag. Soos 'n teoloog skryf: “Hulle verwag dat hul goedgesindheid ietwat versterk sal word; maar hulle verwag miskien selde dat hulle Christus sal ontvang, vervul met al die volheid van God. Maar Christus bied Homself vir ons aan ... en bied vir ons almal van God wat ons kan ontvang.”
Paulus gebruik ook dikwels hierdie taal, byvoorbeeld as hy in Efesiërs 3:19 sê: "... sodat julle vervul kan word tot al die volheid van God." AL die VOLHEID van GOD! Dit is wonderlike genade! Dit is die genade wat elke week weer deur die prediking vir jou aangebied word en sigbaar uitgebeeld word in die sakramente! Dit is genade wat jy in die week saamneem – besig om te werk in sy koninkryk met die genade wat Hy gee.
Die Nagmaal verseker honger en dors sondaars daarvan dat Christus vir hulle is:
- Christus word aan julle gegee in die sakrament
- Christus verenig julle saam in Homself
Christus word aan julle gegee in die sakrament
Ons bely in die Nederlandse Geloofsbelydenis, Artikel 35: “Hierdie feesmaal is ‘n geestelike maaltyd waar Christus Homself met al sy weldade aan ons meedeel en waar Hy ons Homself en die verdienste van sy lyding en sterwe laat geniet. Hy voed, versterk en vertroos ons arme troostelose siel as ons sy liggaam eet, en Hy verkwik en herstel dit as ons sy bloed drink.”
Dit is mooi verwoord. Dit is 'n feesmaal. ‘n Fees tot oorlopens toe. Dit is waarvoor ons vandag bid, dat die Here so sal voorsien dat ons kan smul aan sy goedheid. Daarin neem ons deel aan die Oneindige Een – Jesus, en al sy werk. Dit is 'n feesmaal vir arm, honger en dors bedelaars wat niks het nie en alles ontvang. Kom dus na die tafel – swak, arm, honger, naakte sondaars – en word versterk, gevoed, geklee en vergewe. Soos die nederlandse Geloofsbelydenis dit so duidelik sê: "Hy vertroos ons arme troostelose siel as ons sy liggaam eet, en Hy verkwik en herstel dit as ons sy bloed drink.”
Kyk na die manna in die woestyn wat aan die Israeliete gegee is. God noem dit “brood uit die hemel” in Exodus 16:4, en Jesus noem dit ook so in Johannes 6:31. Wat was die doel van hierdie brood uit die hemel? Dit is deur God gegee om aan die mense te wys dat op Hom vertrou kan word en dat Hy vir hulle is. Dat Hy hulle sou voed en vir hulle sou sorg. Dit is gegee om die honger van God se volk te stil en hulle te bevredig. Was daar ooit 'n tyd dat ons voeding, verkwikking en vertroosting nodiger gehad het as juis nou in hierdie tyd van isolasie, eensaamheid en verdeeldheid? As ons van Hom afhanklik is, sal God voorsien, liewe gemeente. Hy sal verkwik. Hy sal voed. As ons dit deur geloof wil ontvang.
Diegene wat kom, kom nie net met leë hande nie, maar hulle kom ook gereeld met vuil hande! Hulle bring skuld. Sondes. Boosheid. En hulle word gewas. Gereinig. En beklee met die geregtigheid van Christus. En gestuur om teen die sonde te stry. Hulle laat hulle sondes daar! Deur hierdie brood en beker te neem, identifiseer jy jouself nie meer ten volle met die wêreld nie, maar met die koninkryk van ons God en van sy Christus. Julle is deel van die koninkrykskultuur. Hierdie maaltyd bedien die evangelie aan ons! Dit herinner ons daaraan wie ons is en wie s’n ons is. Ons is die volk van God; ons behoort aan die koninkryk van die hemele, en ons is verenig met Christus ons Hoof. Ons is IN CHRISTUS!
Hierdie woorde wys vir ons dat hierdie maaltyd veel meer is as net 'n herinnering aan Christus se dood. In werklikheid is dit die toeëiening van Christus en sy werk vir ons. Daarom sê Paulus: “Die beker van danksegging wat ons met danksegging seën, is dit nie die gemeenskap met die bloed van Christus nie? Die brood wat ons breek, is dit nie die gemeenskap met die liggaam van Christus nie?” (1 Kor. 10:16) Christus is fisies teenwoordig in ‘n geestelike sin. Deur sy Gees woon Jesus meer en meer in ons as ons aan hierdie maaltyd deelneem. Johannes Calvyn sê:
“Hulle vergis hulle wat ontken dat Christus se vlees in die nagmaal teenwoordig is as dit nie in die brood is nie. Want op die wyse laat hulle niks oor aan die verborge werking van die Heilige Gees wat Christus met ons verenig nie. Hulle meen dat Christus alleen dan by ons teenwoordig kan wees as Hy na ons toe neerdaal. Maar ons kan sy teenwoordigheid ook geniet deurdat Hy ons na Hom opvoer.” (Institusie, 4.17.31)
Wat broer Calvyn hier sê, is nie dat ons Here na die aarde kom en herhaaldelik geoffer word nie, soos wat die Rooms-Katolieke glo, maar dat ons na die hemel opgetrek word en deur die geloof deur die Gees in staat gestel word om kosbare gemeenskap te geniet met Hom en met diegene wat met Hom verenig is.
God spot nie met julle nie, liewe kinders van God; Jesus Christus mislei jou nie wanneer Hy jou uitnooi om deel te neem nie. So seker as wat die brood en wyn fisies deel van jou word, so is jy beslis op daardie oomblik deur die geloof geestelik met Christus verenig! Dit is werklikheid! Moenie dit as vanselfsprekend aanvaar nie. Glo dit. Dis wonderlik. Werklik onverstaanbaar! Daarom sê die belydenis in alle nederigheid: "... al gaan dit ons verstand te bowe en is dit vir ons onbegryplik hoe dit gebeur, net soos die werking van die Heilige Gees ondeurgrondelik en onbegryplik is."
Ten slotte: redding kom nie deur die sakrament nie, maar deur geloof in wat die sakrament beteken, naamlik Christus. Ons bely saam met die Nederlandse Geloofsbelydenis: "Almal deel nie in hierdie lewe nie, maar slegs die uitverkorenes van God." Jy ontvang dit deur geloof. Geloof in Christus. Hierdie genade word nie outomaties gegee aan almal wat glo nie.
Die uitwerking van die nagmaal lê nie in die elemente of by die persoon wat dit bedien nie, of in die inherente goedheid van die brood of wyn self nie. Die uitwerking van die sakramente is uitsluitlik te danke aan die seën van Christus en die werking van sy Gees. Die brood en wyn as verteenwoordigend van Christus se liggaam en bloed is ook slegs effektief as dit deur ‘n ware geloof ontvang word.
Die eenheid van Christus in gemeenskap
Ons is saam in Christus verenig deur geloof deur die Gees. In hierdie tyd is ons een. Ja, hier vier ons die eenheid in Christus – sodat alles wat syne is, ook ons s'n genoem kan word. Getrouheid en eenheid in Christus doen weg met elke verskil en elke meningsverskil. As ons saam by die nagmaal sit, kan al ons verskille in perspektief geplaas word. Daarom sstaan daar in Heidelbergse Kategismus, vr. & antw. 76: “Dit beteken boonop om deur die Heilige Gees, wat tegelyk in Christus en in ons woon, al hoe meer so met sy geseënde liggaam verenig te word...” Soos wat die NGB Art. 35 ons herinner: “Ten slotte, ons ontvang die heilige sakrament in nederigheid en met eerbied in die samekoms van die volk van God, waar ons met danksegging ‘n heilige gedagtenis aan die dood van Christus ons Verlosser onderhou en belydenis van ons geloof en van die Christelike godsdiens doen.”
Hier is mense wat so of so voel oor COVID; daar is Afrikaners, Nederlanders en selfs Amerikaners. Hier is jonk en oud. Hier is diegene wat swaar belas is, hier is diegene wat uit 'n week van rus kom. En al hierdie mense vergader om 'n tafel van ons Here. ‘n Mens kan dit feitlik 'n gesinsfees noem.
Want die nagmaal van die Here is nie in die eerste plek ‘n offer nie, maar 'n maaltyd! Dit is 'n intieme gesinsmaal waar ons gemeenskap met God ons Vader geniet deur deel te neem aan sy Seun en die werk wat Hy vir ons verrig het. Dit word beskryf as “die nagmaal van die Here” (1 Kor. 11:20), “die tafel van die Here” (10:21), “die breking van die brood” (Hand. 2:42; 20:7), “die beker van die Here” (1 Kor. 11:27). Dit beteken dat ons dit, in teenstelling met die Rooms-Katolieke of Lutherane, nie in die eerste plek as 'n altaar beskou nie, maar as 'n tafel met eet- en drinkgoed daarop en 'n gesin daaromheen vergader. Calvyn begin sy gedeelte oor die nagmaal in die Institusie of Onderwysing in die Christelike Godsdiens met die woorde: "Nadat God ons eenmaal in sy huisgesin opgeneem het, nie as sy diensknegte nie maar as sy kinders...”
Die genade wat ons by die nagmaal ontvang, behoort die manier waarop ons met ander mense omgaan, te vorm. Interessant genoeg is een van die belangrikste maniere waarop ons dit kan doen deur gereelde maaltye. Ons dank vir die beker van seën by die nagmaal – dit spoel oor na ons lewe van dankgebede by elke maaltyd. Elke maaltyd word 'n geleentheid vir dankbaarheid. Die nagmaal help dat ons maaltye ook geleenthede word om te gee. In elke kultuur is maaltye 'n kragtige uitdrukking van verwelkoming en vriendskap. Om saam met mense te eet, skep gemeenskap en verkondig genade.
Dit gaan nie oor een persoon nie, maar oor 'n gemeenskap wat saam in Christus verenig is. Paulus gebruik die frase “as julle saamkom” vyf keer in 1 Korinthiërs 11:17-34 (v. 17, 18, 20, 33, 34) en koppel die samekoms direk aan hul identiteit as kerk (v. 18, 22). Trouens, Paulus gaan so ver om hierdie frase as 'n soort afkorting vir die nagmaal in sy geheel te gebruik: "... sodat julle nie tot ‘n oordeel saamkom nie" (v. 34). Dit gaan daaroor dat ons in hierdie tyd saamkom in die enigste geloof wat ons in Christus deel.
Hierdie eenheid word gevind in die wyn en in die brood. Soos Paulus sê: “Omdat dit een brood is, is ons almal een liggaam, want ons het almal deel aan die een brood.” Die een liggaam van gelowiges word as een brood versamel, wat dui op die enigste Christus. Of, soos die nagmaalformulier dit stel: "Net soos uit baie graankorrels een meel gemaal en een brood gebak word en uit beie druiwekorrels, as hulle gepars word, een wyn vloei, so moet ons almal wat deur die geloof in Christus ingelyf is, een liggaam wees." Wat hierdie sakrament duidelik toon, is dat jy in Christus nie individualisties kan wees nie. Jy word in 'n nuwe gesin gebore.
Hierdie eenheid in Christus is ook 'n eenheid in die strewe na heiligheid. Ons kan nie deel wees van Christus en dink dat ons in die week met die wêreld of met sonde kan omgaan nie. As Christus in ons woon, sal ons daardie dinge al hoe meer haat. Daarvan wegvlug. En na Christus toe hardloop! Hierdie maaltyd laat ons almal weer in dieselfde rigting kyk. In die week of met verloop van tyd gaan ons almal moontlik in verskillende rigtings, en elke keer as ons bymekaar kom, word ons weer gewys op die waardes van die Koninkryk.
As jy dink dat jy hierdie sakrament nie nodig het nie, het jy moontlik geen idee van hoe arm en verlore jy is nie. Ons moet versadig word. En ons sal uiteindelik slegs versadiging in God vind. Die enigste rede waarom ons sondig, is omdat Hy nog nie alles vir ons is nie! En ons is ons hele lewe besig sonder om te besef dat ons Christus nie minder nodig het nie, maar dat ons Hom elke dag meer nodig het! Totdat Hy werklik alles in almal is!!
Wanneer ons saam eet en drink, is ons verenig in ons behoefte aan 'n verlosser. Ons is verenig wanneer ons ons sondes aan die lig bring en dit aan die voet van die kruis neerlê, en nie wanneer ons daaraan vashou of dit verberg nie. As ons weghardloop en ons sonde verberg, verbreek ons nie net ons verhouding met Christus nie, maar ook met mekaar.
Mag ek jou ‘n paar vrae vra? Is jy 'n sondaar? Besef jy dat jy 'n verlosser nodig het? Dan is dit vir jou. Vir jou wat gebroke is. Moeg. ‘n Sondaar. Liewe gemeente, dit is Jesus en sy Gees wat geloof in Hom bewerk het, wat ons verenig. En dit styg bo meningsverskille uit. Ons moet hierdie maaltyd nooit sien as ‘n platform vir protes nie, maar as die enigste plek waar die waarheid gevind en werklik nagestreef kan word.
Op hierdie Biddag vir Gewas en Arbeid herinner die nagmaal ons daaraan dat ons as skepsels afhanklik van God is. Ons is nie selfonderhoudend nie. Baie van ons kos word deur ander mense verbou, verwerk, versprei en moontlik gekook. Ons is deel van 'n komplekse netwerk van verhoudings waarop ons daagliks staatmaak. En agter hulle almal is ons liefdevolle Skepper, wat mildelik voorsien in die behoeftes van sy skepping. Dit is waarom Jesus ons geleer het om te bid: “Gee ons vandag ons daaglikse brood” (Matt. 6:11). Maar die nagmaal is besonders. Want die nagmaal is ook 'n erkenning dat ons nie net van God afhanklik is as skepsels nie, maar ook as sondaars.
Ons leef deur die dood van sy Seun. Elke mondvol herinner ons daaraan dat ons nie onsself kan red nie. Net soos wat ons op daaglikse brood staatmaak vir ons gewone lewe, net so vertrou ons op Jesus vir ons geestelike lewe. Want Hy is die brood van die lewe.
Elke keer as ons rondom die brood en die wyn saamkom, bely ons dat ons verenig is in Christus, met alles wat Hy gedoen het vir ons, arme verlore siele. Om verkwikking te bring. Genesing. Troos. Voeding. Vreugde. Vrede en eenheid. Nou en tot in ewigheid.
Amen.